Dokumenty
Pomoc psychologiczno - pedagogiczna / Edukacja włączająca / Klasy integracyjne
Edukacja włączająca i klasy integracyjne
Czym jest edukacja włączająca?
Edukacja włączająca to podejście w procesie kształcenia i wychowania, którego głównym celem jest zwiększanie szans edukacyjnych wszystkich uczniów. Zakłada tworzenie takich warunków nauki, które umożliwią każdemu uczniowi, bez względu na jego indywidualne potrzeby, rozwijanie swojego potencjału i budowanie podstaw do pełnego, samodzielnego funkcjonowania w dorosłym życiu.
W centrum edukacji włączającej znajduje się każdy uczeń - traktowany jako wartościowy, aktywny uczestnik procesu nauczania.
___________________________________________________________________________
Kluczowe założenia edukacji włączającej
- Indywidualne podejście: dostosowanie metod nauczania, wymagań edukacyjnych i warunków kształcenia do możliwości i potrzeb każdego ucznia.
- Pełne uczestnictwo: wszyscy uczniowie są pełnoprawnymi członkami społeczności szkolnej, niezależnie od swoich różnic.
- Wsparcie rozwoju osobistego: edukacja ma przygotowywać do samodzielności, pracy zawodowej, relacji społecznych i aktywności obywatelskiej.
- Wartość różnorodności: różnice w sprawności, zdrowiu, pochodzeniu czy przekonaniach są postrzegane jako cenny zasób i źródło rozwoju społecznego.
__________________________________________________________________________
Cel edukacji włączającej
Głównym celem edukacji włączającej jest przygotowanie uczniów do tworzenia w przyszłości otwartego, włączającego społeczeństwa, które:
- Akceptuje i szanuje różnorodność.
- Docenia indywidualne zasoby każdej osoby.
- Tworzy równe szanse dla wszystkich członków wspólnoty społecznej.
___________________________________________________________________________
Czym jest kształcenie integracyjne?
Kształcenie integracyjne to forma organizacji nauczania, w której dzieci i młodzież zdrowa uczą się razem z dziećmi i młodzieżą mającą specjalne potrzeby edukacyjne.
Celem kształcenia integracyjnego jest stworzenie wspólnej przestrzeni edukacyjnej, gdzie każdy uczeń, niezależnie od swoich możliwości i ograniczeń, może:- rozwijać się na miarę swoich indywidualnych potrzeb,
- uczestniczyć w pełni w życiu klasy i szkoły,
- budować pozytywne relacje rówieśnicze oparte na szacunku i akceptacji.
Wychowanie w duchu integracji uczy empatii, wrażliwości społecznej oraz pokazuje, że różnorodność jest wartością.
___________________________________________________________________________
Kto obejmowany jest pomocą psychologiczno-pedagogiczną?
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna kierowana jest do uczniów z niepełnosprawnością, w tym:
-
- niesłyszących
- słabosłyszących
- niewidomych
- słabowidzących
- z niepełnosprawnością ruchową (w tym z afazją)
- z niepełnosprawnością intelektualną (w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym)
- z autyzmem (w tym zespołem Aspergera)
- ze sprzężonymi niepełnosprawnościami (czyli z więcej niż jednym rodzajem niepełnosprawności).
Zakres pomocy uczniom z niepełnosprawnością został określony w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 sierpnia 2017 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.
__________________________________________________
Klasy integracyjne - na czym polegają?
Klasa integracyjna to zorganizowana forma nauczania, w której uczniowie zdrowi i uczniowie z niepełnosprawnością uczą się razem, w tych samych warunkach szkolnych.
Celem klasy integracyjnej jest stworzenie przyjaznego środowiska, które wspiera zarówno rozwój edukacyjny, jak i społeczny każdego ucznia, niezależnie od jego indywidualnych potrzeb.Główne zadania klasy integracyjnej:
1. Nauczanie i wychowanie wszystkich uczniów w warunkach szkoły
W klasie integracyjnej kładzie się nacisk na jednoczesne nauczanie i wychowywanie zarówno uczniów zdrowych, jak i tych z niepełnosprawnością, w takim samym środowisku szkolnym.
Chodzi o zapewnienie równych szans edukacyjnych, bez konieczności izolowania uczniów z uwagi na ich ograniczenia.2. Integrowanie dzieci w naturalnym środowisku rówieśniczym
Klasa integracyjna sprzyja naturalnemu budowaniu relacji między uczniami o różnych potrzebach rozwojowych.
Wspólne uczenie się i zabawa rozwijają u wszystkich uczniów:
- empatię,
- umiejętności społeczne,
- zdolność akceptowania odmienności.
3. Prowadzenie zajęć aktywnymi metodami opartymi na współpracy
Nauczyciele w klasach integracyjnych stosują aktywne metody pracy, takie jak:
- praca w grupach,
- projekty zespołowe,
- warsztaty tematyczne.
Ważnym elementem jest współpraca między uczniami, która sprzyja wzajemnemu wsparciu i uczeniu się od siebie nawzajem.
4. Nauczanie wielopoziomowe w ramach wspólnego programu nauczania
W jednej klasie uczniowie mogą mieć bardzo różne potrzeby edukacyjne. Dlatego nauczyciele:
- realizują wspólny program nauczania,
- modyfikują treści, formy i tempo nauki zgodnie z indywidualnymi możliwościami uczniów,
- dostosowują wymagania tak, aby każdy uczeń mógł odnosić sukcesy i rozwijać swój potencjał.
5. Stymulowanie rozwoju i przygotowanie do życia społecznego
Jednym z głównych zadań klasy integracyjnej jest wsparcie rozwoju ucznia z niepełnosprawnością poprzez:
- rozwijanie umiejętności poznawczych, emocjonalnych i społecznych,
- wzmacnianie samodzielności,
- budowanie poczucia własnej wartości,
- przygotowywanie do radzenia sobie z trudnościami w dorosłym życiu.
Szkoła daje uczniom narzędzia, dzięki którym łatwiej odnajdą się w społeczeństwie.
6. Kształtowanie postaw społecznych: współodczuwanie, tolerancja, otwartość
Ważnym aspektem kształcenia integracyjnego jest kształtowanie u uczniów zdrowych właściwych postaw wobec osób z niepełnosprawnością. Dzięki wspólnemu przebywaniu uczniowie uczą się:
- współodczuwania - rozumienia emocji innych,
- tolerancji - akceptowania różnic,
- otwartości - ciekawości wobec inności, zamiast lęku.
_________________________________________________________________________
Zasady naboru do klasy integracyjnej
- Uczeń z niepełnosprawnością musi posiadać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
- Decyzję o zapisaniu dziecka podejmują rodzice w porozumieniu ze szkołą i poradnią.
- Klasa liczy ok. 15-20 uczniów, w tym 3-5 uczniów z orzeczeniem.
- Rodzice dzieci zdrowych muszą wyrazić zgodę na edukację w klasie integracyjnej.
_________________________________________________________________________
Nauczyciele w klasie integracyjnej
- Nauczyciel prowadzący – realizuje podstawę programową.
- Nauczyciel współorganizujący – dostosowuje treści nauczania do możliwości ucznia z niepełnosprawnością.
- Obaj nauczyciele współpracują i planują działania wspólnie.
__________________________________________________________________________
Organizacja pracy w klasie integracyjnej
- Opracowanie indywidualnych planów pracy i terapii.
- Praca indywidualna i w małych grupach.
- Stała współpraca nauczycieli, rodziców i specjalistów.
- Prowadzenie dokumentacji postępów ucznia.
__________________________________________________________________________
Współpraca ze specjalistami
Pracę z uczniem z niepełnosprawnością wspierają:
- Psycholog szkolny.
- Pedagog specjalny.
- Logopeda.
- Lekarze specjaliści.
______________________________________________________________________
Współpraca z rodzicami
- Stała komunikacja i konsultacje.
- Organizacja wspólnych zajęć, imprez, wycieczek.
- Informowanie rodziców o metodach pracy z uczniem.
- Wspólne ustalanie form wsparcia.
___________________________________________________________________________
Rodzaje dokumentów - Opinia i Orzeczenie
Opinia – dokument poradni psychologiczno-pedagogicznej zawierający wskazówki dla szkoły, m.in. dotyczące:
- dostosowania wymagań edukacyjnych,
- organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
Orzeczenie – decyzja administracyjna określająca potrzebę specjalnej organizacji kształcenia (np. prawo do zajęć rewalidacyjnych).
Szkoła ma obowiązek realizować zalecenia zawarte w orzeczeniu.
___________________________________________________________________________
Co zyskuje uczeń z orzeczeniem?
- Specjalną organizację nauki.
- Rewalidację i specjalistyczne wsparcie.
- Indywidualne dostosowanie programu nauczania.
- Lepsze warunki do rozwoju i integracji społecznej.
___________________________________________________________________________
Czym są zajęcia rewalidacyjne?
Zajęcia rewalidacyjne to zajęcia przeznaczone dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność.
Ich głównym celem jest usprawnianie zaburzonych funkcji rozwojowych i intelektualnych, tak aby każdy uczeń mógł osiągnąć możliwie najwyższy poziom samodzielności i funkcjonowania w życiu społecznym.Choć zajęcia te często bywają mylone z pomocą psychologiczno-pedagogiczną, w rzeczywistości są odrębną formą wsparcia, regulowaną innymi przepisami i skierowaną wyłącznie do uczniów z niepełnosprawnością.
___________________________________________________________________________
Rodzaje zajęć rewalidacyjnych
Rodzaje zajęć rewalidacyjnych dobiera się w zależności od rodzaju niepełnosprawności ucznia. Przykładowe rodzaje zajęć:
- Dla uczniów niewidomych:
- nauka orientacji przestrzennej i poruszania się,
- nauka pisma Braille’a lub innych alternatywnych metod komunikacji.
- Dla uczniów z zaburzeniami mowy lub jej brakiem:
- nauka języka migowego,
- nauka alternatywnych i wspomagających sposobów komunikacji (AAC).
- Dla uczniów z autyzmem (w tym zespołem Aspergera):
- zajęcia rozwijające umiejętności społeczne i komunikacyjne.
________________________________________________________________________
Czym jest pomoc psychologiczno-pedagogiczna?
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna to forma wsparcia zapewniana dzieciom i młodzieży w przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych. Jej celem jest rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, wspieranie ich potencjału oraz umożliwienie aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu szkolnym i społecznym.
___________________________________________________________________________
Kto inicjuje udzielenie pomocy psychologiczno-pedagogicznej?
Pomoc może być udzielona z inicjatywy:
- ucznia,
- rodziców ucznia,
- dyrektora szkoły,
- nauczyciela, wychowawcy lub specjalisty prowadzącego zajęcia z uczniem,
- pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania lub higienistki szkolnej,
- pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznej,
- asystenta edukacji romskiej,
- pomocy nauczyciela,
- pracownika socjalnego,
- asystenta rodziny,
- kuratora sądowego,
- organizacji pozarządowej, innej instytucji lub podmiotu działającego na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.
___________________________________________________________________________
Formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej
- Klasy terapeutyczne – dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju emocjonalnym i społecznym.
- Zajęcia rozwijające uzdolnienia – dla uczniów szczególnie uzdolnionych w różnych dziedzinach.
- Zajęcia rozwijające umiejętności uczenia się – wspierające efektywne przyswajanie wiedzy i rozwój technik uczenia się.
- Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze – dla uczniów z trudnościami w nauce.
- Zajęcia specjalistyczne:
- korekcyjno-kompensacyjne,
- logopedyczne,
- rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne,
- inne o charakterze terapeutycznym.
- Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu – dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, wspierające planowanie ścieżki edukacyjnej i zawodowej.
- Zindywidualizowana ścieżka kształcenia – dla uczniów, którzy z przyczyn zdrowotnych lub innych wymagają dostosowania organizacji procesu nauczania.
- Porady i konsultacje – dla uczniów, rodziców i nauczycieli.
- Warsztaty – wspierające rozwój kompetencji emocjonalnych, społecznych, edukacyjnych i zawodowych.
Rady dla Rodziców
Jeśli Twoje dziecko posiada orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego:
- Szkoła ma obowiązek opracować dla Twojego dziecka indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET).
- Dyrektor szkoły powinien zaprosić Cię na spotkanie zespołu nauczycieli i specjalistów, którzy przygotują program dostosowany do potrzeb i możliwości Twojego dziecka.
➔ Weź udział w tym spotkaniu - Twoja wiedza o dziecku jest bardzo ważna! - Program edukacyjno-terapeutyczny musi być elastyczny i uwzględniać zarówno mocne strony, jak i trudności dziecka.
___________________________________________________________________________
Jeśli Twoje dziecko nie ma orzeczenia, ale potrzebuje wsparcia:
- Uczeń, który ma trudności w funkcjonowaniu lub nauce (np. zdrowotne, rozwojowe), może otrzymać wsparcie w formie zindywidualizowanej ścieżki kształcenia na terenie szkoły.
- Taką pomoc może zaproponować szkoła we współpracy z poradnią psychologiczno-pedagogiczną.
___________________________________________________________________________
Indywidualne nauczanie – co warto wiedzieć:
- Jest przeznaczone tylko dla uczniów, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły.
- Jeśli poprawi się stan zdrowia ucznia, możliwe jest stopniowe przywrócenie nauki w klasie.
___________________________________________________________________________
Rady dla Rodziców
Rady dla rodziców dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, które mogą pomóc we współpracy ze szkołą i wspieraniu dziecka:
- Buduj relacje ze szkołą
- Rozmawiaj regularnie z wychowawcą i nauczycielami.
- Bądź otwarty na współpracę – szkoła i rodzice działają najlepiej razem.
- Znaj swoje prawa
- Zapoznaj się z dokumentami takimi jak orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
- Dowiedz się, jakie wsparcie należy się Twojemu dziecku: nauczyciel współorganizujący, zajęcia rewalidacyjne, dostosowanie wymagań.
- Obserwuj i wspieraj dziecko
- Rozmawiaj z dzieckiem o szkole – pytaj, jak się czuje, co sprawia mu trudność.
- Wspieraj rozwój umiejętności społecznych, nie tylko szkolnych.
- Wspieraj samodzielność, ale nie bój się pomagać, kiedy to konieczne.
- Wspieraj rozwój emocjonalny
- Chwal za wysiłek, nie tylko za wyniki.
- Ucz, jak radzić sobie z emocjami, np.: z frustracją czy lękiem.
- Współpracuj z psychologiem lub pedagogiem szkolnym, jeśli trzeba.
- Korzystaj z pomocy specjalistów
- Jeśli dziecko ma trudności – skorzystaj z pomocy poradni psychologiczno-pedagogicznej.
- Terapie takie jak logopedia, integracja sensoryczna, trening umiejętności społecznych mogą bardzo pomóc.
- Pamiętaj o sobie
- Dbaj o swoje zdrowie psychiczne – rodzicielstwo dziecka z specjalnymi potrzebami edukacyjnymi bywa wymagające.
- Szukaj wsparcia w grupach rodziców, fundacjach, stowarzyszeniach.
___________________________________________________________________________
Masz pytania lub wątpliwości?
- Skontaktuj się ze szkołą
Osoby odpowiedzialne: M. Kempisty, K. Brzostek